Cách sử dụng thuốc bổ ở người cao tuổi

Thuốc bổ cần thiết không những cho người bệnh mới khỏi, người kiệt sức do làm việc quá độ, do ăn uống thiếu chất, cho trẻ em đang tuổi tăng trưởng,… mà ngay cả cho những người lớn tuổi muốn duy trì sức khoẻ. Tuy nhiên, dù gọi là thuốc bổ thì khi sử dụng cũng cần có những lưu ý để tránh xảy ra các tác dụng phụ làm ảnh hưởng đến sức khoẻ.

Hiện nay trên thị trường có các loại thuốc bổ sau:

– Thuốc bổ chống oxy hoá:

có tác dụng làm tăng tuổi thọ tế bào, đề phòng những bệnh tật do sự tích tuổi: bệnh tim mạch, huyết áp, nhiễm trùng, rối loạn thị giác.

Thuốc bổ loại này chứa các thành phần:

– Bêta caroten (tiền sinh tố A) làm tăng đổi mới tế bào, tăng sức đề kháng cơ thể, chống lão hoá, ngừa ung thư, chống thoái hoá điểm vàng, đục thuỷ tinh thể,… Thế nhưng nếu dùng liên tục với liều cao, chất này sẽ gây tăng áp lực nội sọ, nhức đầu, chóng mặt, viêm da, thiếu máu nhược sắc, chóng mặt…

– Sinh tố E là chất dinh dưỡng thiết yếu, ngăn ngừa bệnh mãn tính như tim mạch, thoái hoá thần kinh, ung thư,… nhưng dùng liều cao sẽ làm cạn kiệt sinh tố A và D.

– Sinh tố C làm tăng sức đề kháng của cơ thể, đồng thời có  tác dụng chống lão hoá, giảm dị ứng, giúp cơ thể hấp thu tốt các chất vi lượng cần thiết. Không dùng liều cao và kéo dài vì có thể gây viêm loét dạ dày, ruột, bàng quang, đường tiết niệu.

– Selenium xúc tác, hoạt hoá sinh tố E, ngăn cản sự tạo thành các gốc tự do.

Thuốc bổ chứa axit amin

Chất đạm của thực phẩm qua quá trình chuyển hoá trở thành các axit amin có cấu tạo đơn giản được cơ thể hấp thu để đáp ứng nhu cầu hàng ngày. Có khoảng 20 axit amin nhưng có 8 axit thiết yếu là leucin, isoleucin, methionin, phenylmethionin, threonin, tryptophan, valin, lysin.

Thuốc bổ loại này nhằm bổ sung các axit amin, đặc biệt là axit amin thiết yếu, bị thiếu hụt do bữa ăn hàng ngày không cung cấp đủ. Riêng lysin có trong nhiều loại thuốc bổ vì nó tham gia vào nhiều phản ứng chuyển hoá trong cơ thể để cải thiên tình trạng suy nhược.

– Thuốc bổ sinh tố C

– Thuốc bổ 3B,

Chứa vitamin B1, B6, B12 với hàm lượng cao hơn rất nhiều so với nhu cầu sinh lý bình thường. Người cao tuổi thường uống để phòng đau nhức thần kinh, cơ bắp, thấp khớp và suy dinh dưỡng.

Không nên dùng kéo dài loại thuốc này vì có thể gây nên bệnh Pellagra, viêm miệng, phù Quink, ban đỏ (do thừa B1); viêm thần kinh, giảm trí nhớ, giảm tiết prolactin (do thừa B6); nếu sử dụng quá mức, B12 sẽ tích ở gan gây tăng sản tuyến giáp, bệnh cơ tim và tăng hồng cầu quá mức…

– Thuốc bổ đa sinh tố

Chứa các vitamin A, B1, B6, B2, C, D, E,… Đây là loại thường được người ta tự mua về uống vì cho rằng sẽ cung cấp đầy đủ các sinh tố cho cơ thể. Nhưng ít người biết rằng sử dụng những thuốc này kéo dài sẽ gặp một số phản ứng phụ do thừa sinh tố. Mặt khác, người sử dụng thường đánh giá thuốc dựa trên số lượng các vitamin trong công thức mà không chú ý đến hàm lượng của chúng. Có một số thuốc, để giảm giá thành, các nhà sản xuất đã tạo những công thức với hàm lượng các sinh tố rất thấp.

– Thuốc bổ đa khoáng chất

Là thuốc bổ đa sinh tố có bổ sung thêm các loại chất khoáng: canxi, sắt, côban, kẽm,… Khi dùng  cần lưu ý:

Nếu thừa côban sẽ có nguy cơ rối loạn tuyến giáp và tim, nếu thừa sắt sẽ gây ngộ độc, viêm dạ dày ruột cấp, tiêu chảy, phân đen; thừa iốt gây ức chế hoạt động tuyến giáp, nhược giáp; thừa kẽm sẽ cản trở việc hấp thu, sử dụng đồng và sắt; thừa molybđen sẽ tăng đào thải đồng,…

– Thuốc bổ chống loãng xương

Người già xương bị xốp, chỉ trượt ngã nhẹ cũng dễ gãy xương. Thuốc bổ nhóm này là hỗn hợp giữa calci và vitamin D. Nếu lạm dụng sẽ bị tăng calci huyết, vôi hoá mô mềm, xương hoá sụn và suy thận.

– Thuốc bổ trợ giúp tiêu hoá

Loại thuốc bổ này kết hợp thêm các enzym giúp tiêu hoá như amylase, lipase, protease, hoặc kết hợp với enzym tuyến tuỵ, các chất chống đầy hơi như dimethicon…

Nói chung, các thuốc trên tuy gọi là thuốc bổ nhưng nếu lạm dụng dùng không đúng cách, quá liều, cũng đều gây tác hại, nên cần tham khảo ý kiến thầy thuốc.

DS Phan Quốc Đống