Tham vấn y khoa: Lương Y Ngô Trí Tuệ
Biên tập viên: Mai Nhị Hà
Niêm mạc miệng là lớp niêm mạc mỏng bao phủ khoang miệng và bề mặt lưỡi. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây tổn thương cho niêm mạc này, dẫn đến tình trạng viêm và loét. Những viêm loét có thể có hoặc không có mủ, và gây ra đau đớn và khó khăn trong việc ăn uống và nói chuyện cho bệnh nhân.
1. Nguyên nhân gây viêm niêm mạc miệng là gì?
Viêm niêm mạc miệng có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong hệ tiêu hóa, đặc biệt là trong khoang miệng, gây ra cảm giác đau đớn và khó khăn trong việc ăn uống và giao tiếp hàng ngày.
Viêm niêm mạc miệng thường xuất hiện ở bệnh nhân đang điều trị ung thư, đặc biệt là sau các phương pháp như hóa trị, xạ trị trong vùng đầu, ngực hoặc cổ, cũng như sau quá trình cấy ghép tủy xương hoặc tế bào gốc. Có khoảng 40% bệnh nhân ung thư điều trị hóa trị sẽ bị viêm niêm mạc miệng hoặc lưỡi. Nguy cơ này cao hơn ở bệnh nhân điều trị ung thư ở vùng đầu, cổ hoặc ngực.
Ngoài ra, có các yếu tố khác làm tăng nguy cơ viêm niêm mạc miệng ở bệnh nhân điều trị ung thư như:
- giới tính nữ
- tiền sử khô miệng trước và trong quá trình điều trị ung thư
- mất nước
- bệnh mãn tính như bệnh thận hoặc đái tháo đường
- sự giảm cân đột ngột không rõ nguyên nhân
- tình trạng sức khỏe răng miệng kém
- hút thuốc lá hoặc sử dụng rượu bia.
Hệ tiêu hóa bao gồm miệng, họng, thực quản, dạ dày và ruột. Lớp niêm mạc là lớp màng bao phủ bề mặt và có chức năng bảo vệ và giữ ẩm cho các cơ quan này. Viêm niêm mạc miệng thường bắt nguồn từ việc điều trị ung thư làm tổn thương các tế bào và ngăn chặn quá trình phân chia tế bào bình thường. Điều này làm giảm khả năng tự phục hồi và bảo vệ của niêm mạc miệng, đồng thời kích thích cơ thể phản ứng viêm để bảo vệ bản thân. Hiện nay, nhiều loại thuốc hóa trị ung thư có nguy cơ gây viêm niêm mạc miệng, đặc biệt khi sử dụng ở liều cao hoặc thường xuyên. Ví dụ, việc sử dụng 5-fluorouracil (5-FU) hàng tuần được xác định là một nguyên nhân gây loét miệng.
hình ảnh viêm niêm mạc miệng (minh họa)
Xạ trị ung thư trong vùng đầu cổ cũng có thể gây viêm niêm mạc lưỡi, miệng, họng và thực quản. Tổn thương niêm mạc thường xuất hiện vào tuần thứ 3 hoặc thứ 4 của quá trình xạ trị và trở nên nặng hơn khi tiếp tục xạ trị. Vì vậy, việc tiến hành phòng ngừa và giảm tổn thương niêm mạc nên được thực hiện từ khi bắt đầu quá trình xạ trị. Tuy nhiên, tổn thương niêm mạc do viêm niêm mạc miệng có thể phục hồi chậm sau khi kết thúc xạ trị, do đó bệnh nhân nên duy trì thói quen súc miệng cho đến khi các vết loét hoàn toàn lành. Ngoài ra, thống kê cho thấy nguy cơ loét miệng cao hơn ở những người điều trị các bệnh học ác tính.
Tình trạng nhiệt miệng của bạn như thế nào? Hãy để lại thông tin để Nhà thuốc tư vấn cụ thể nhé:
2. Triệu chứng viêm niêm mạc miệng là gì?
Các triệu chứng của viêm niêm mạc lưỡi, miệng có thể đa dạng, bao gồm:
- Khô miệng: Cảm giác miệng khô và thiếu nước.
- Nước bọt đặc hơn: Lượng nước bọt tạo ra trong miệng tăng và có đặc tính nhờn.
- Tăng tiết dịch nhờn: Sự tạo ra của các dịch nhầy trong miệng tăng lên.
- Sưng, đỏ, hoặc sưng nướu răng: Nướu răng có thể trở nên sưng, đỏ, hoặc bị viêm.
- Mảng trắng, mềm, hoặc có mủ trên lưỡi: Xuất hiện các mảng trắng trên bề mặt lưỡi, có thể mềm hoặc có mủ.
- Vết loét và chảy máu miệng: Có thể xuất hiện các vết loét trên niêm mạc miệng, kèm theo chảy máu.
- Cảm giác nóng nhẹ khi ăn uống: Cảm nhận một cảm giác nóng nhẹ trong miệng khi ăn uống.
- Cảm giác đau khi nói chuyện hoặc nuốt: Cảm thấy đau hoặc khó chịu trong quá trình nói chuyện hoặc nuốt.
Các triệu chứng này thường được biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn ban đầu của quá trình điều trị ung thư, do đó, bác sĩ có thể chẩn đoán viêm niêm mạc miệng trong 1-2 tuần đầu tiên của xạ trị hoặc trong 3 ngày sau khi tiến hành hóa trị
3. Các biện pháp làm giảm chứng viêm niêm mạc miệng
3.1. Theo dõi khoang miệng thường xuyên
Người bệnh viêm niêm mạc lưỡi miệng nên thường xuyên kiểm tra khoang miệng hàng ngày bằng cách đứng trước gương và sử dụng đèn chiếu để quan sát bên trong. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như vết loét, có mủ, vùng xung huyết hoặc giả mạc, ngay lập tức thông báo cho bác sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời.
3.2. Duy trì khoang miệng đủ ẩm và sạch sẽ
- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ bằng cách bàn chải hàng ngày: Để hạn chế tổn thương thêm ở những vùng niêm mạc viêm, người bệnh nên sử dụng bàn chải lông mềm và đảm bảo chất lượng. Trong trường hợp viêm niêm mạc miệng nặng, có thể sử dụng miếng gạc mềm để vệ sinh răng.
- Hạn chế hoặc không sử dụng chỉ nha khoa để tránh gây đau hoặc chảy máu.
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý 0.9% hoặc dung dịch oxy già 1.5% (pha loãng 1 phần oxy già với 3 phần nước) trong 1-2 phút, mỗi 2 giờ. Trong trường hợp viêm niêm mạc nặng hơn, cần súc miệng mỗi giờ 1 lần.
- Sử dụng son dưỡng ẩm chất lượng để giữ cho môi và niêm mạc miệng được đủ ẩm.
- Bổ sung đủ nước mỗi ngày (khoảng 1.5 – 2 lít) và khi uống, nên nhấp từng ngụm nhỏ nhiều lần trong ngày (15 – 20 phút một lần) để duy trì độ ẩm trong khoang miệng.
3.3. Lưu ý về chế độ ăn
- Hạn chế tuyệt đối các món ăn cay, nóng, chua, quá cứng hoặc chứa nhiều acid, vì chúng có thể gây kích ứng và tăng đau trong niêm mạc miệng.
- Tránh sử dụng thức uống có cồn như rượu, bia, vì chúng có thể gây khó chịu và kích thích niêm mạc miệng.
- Chế độ ăn nên tăng cường các thực phẩm giàu protein như thịt, trứng, sữa… để giúp cơ thể hồi phục và duy trì sức khỏe.
- Bổ sung các loại vitamin và khoáng chất thiết yếu hàng ngày để hỗ trợ quá trình điều trị và tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Nên tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để lựa chọn thực phẩm phù hợp và đảm bảo việc bổ sung dưỡng chất đúng cách.
4. Biến chứng của viêm niêm mạc miệng
Bệnh viêm niêm mạc miệng có thể gây ra một số biến chứng như sau:
- Giảm hoặc mất cảm giác thèm ăn, dẫn đến thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
- Tăng nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn, virus hoặc nấm, đặc biệt là nguy cơ nhiễm trùng máu.
- Gây chậm trễ hoặc trì hoãn trong quá trình điều trị ung thư, làm tăng nguy cơ xảy ra những tác dụng phụ nghiêm trọng khác.
Viêm niêm mạc lưỡi miệng là một vấn đề nghiêm trọng cần được chú ý và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng tiềm ẩn. Quá trình điều trị và quản lý bệnh cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
5. Phòng ngừa viêm niêm mạc miệng như thế nào?
Để duy trì vệ sinh miệng và ngăn ngừa viêm niêm mạc lưỡi miệng, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Vệ sinh răng và miệng đúng cách hàng ngày bằng cách đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày và sử dụng chỉ chăm sóc răng một lần trong ngày. Kết hợp súc miệng bằng dung dịch phù hợp để làm sạch toàn bộ miệng.
- Sử dụng kem đánh răng chứa fluor để bảo vệ răng khỏi sự tấn công của vi khuẩn và hình thành mảng bám.
- Hạn chế hoặc ngừng hút thuốc lá hoặc sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác, vì chúng có thể gây hại cho sức khỏe miệng và răng.
- Uống đủ nước hàng ngày để duy trì đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể. Điều này giúp duy trì độ ẩm trong miệng và hỗ trợ quá trình tiếp tục sản xuất nước bọt.
- Đảm bảo giữ ấm môi và miệng bằng cách sử dụng dưỡng balm môi hoặc các loại sản phẩm bảo vệ môi trong môi trường lạnh, khô, hoặc nơi có gió mạnh.
- Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và khoa học. Tránh các loại thức ăn cay, nóng, quá mặn, quá cứng hay giòn. Hạn chế hoặc tránh uống các loại thức uống nóng, có ga hoặc có cồn.
- Giảm dần lượng đường tiêu thụ hàng ngày, vì đường có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây hại trong miệng.
Nếu sau khi thực hiện những biện pháp trên mà tình trạng của bạn không cải thiện, hãy đến thăm các cơ sở y tế để được khám và nhận chỉ định về các biện pháp điều trị hữu ích nhất cho bạn từ bác sĩ chuyên khoa. Hoặc hãy để lại thông tin của bạn cho nhà thuốc để được tư vấn miễn phí.
Bài viết này có hữu ích không?
Vui lòng đăng nhận xét và đánh giá của bạn